Νέα σχολική χρονιά: Ξεκίνημα με κατανόηση

Η αρχή της σχολικής χρονιάς φέρνει μαζί της ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων – προσδοκίες, ανησυχίες, ενθουσιασμό, αντίσταση, και άλλα πολλά (που όλα χωράνε). Το σχολείο για τα παιδιά είναι ένας πολυεπίπεδος τόπος σχέσεων, ρόλων, σύγκρισης και καθημερινής προσπάθειας, και όχι απλώς ένας χώρος μάθησης. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς μιλούν στα παιδιά για το σχολείο διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τον εσωτερικό τους χάρτη, απαντώντας σε ερωτήματα, όπως το τι σημαίνει για μένα να πηγαίνω σχολείο; Τι περιμένουν οι άλλοι από εμένα; Πώς με βλέπουν όταν δυσκολεύομαι;

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει κανείς ότι η γονεϊκή στάση δεν μεταφέρει μόνο λέξεις, αλλά και μηνύματα για την αξία του παιδιού, για το πώς αντιμετωπίζονται τα λάθη, για το αν η επιτυχία είναι υποχρέωση ή δρόμος προς τη χαρά. Κάθε φράση, κάθε βλέμμα, κάθε σύγκριση με το  «τάδε» άλλο παιδί καταγράφεται στο ψυχικό τοπίο του παιδιού και μεταφράζεται σε εσωτερικές πεποιθήσεις: είμαι αρκετός/αρκετή ή όχι; Επιτρέπεται να φοβάμαι; Πρέπει να πετύχω για να με αγαπούν;

Ειδικά τις πρώτες μέρες της νέας σχολικής χρονιάς, είναι σημαντικό να αφήνεται χώρος για το συναίσθημα του παιδιού. Δεν χρειάζεται να του πει κάποιος ότι «το σχολείο είναι υπέροχο», αν εκείνο νιώθει άγχος ή φόβο. Χρειάζεται κάποιος να του πει ότι είναι εντάξει να νιώθει έτσι και ότι θα είναι εκεί για να το βοηθήσει να προσαρμοστεί. Η προσπάθεια να καθησυχαστεί ένα παιδί χωρίς να αναγνωρίζεται το συναίσθημά του μπορεί άθελά της να ενισχύσει την ανασφάλεια: «αφού λένε όλοι ότι είναι ωραία, μήπως μόνο εγώ νιώθω έτσι;»

Η συζήτηση για το σχολείο χρειάζεται να είναι ανοιχτή, καθημερινή, χωρίς διάθεση ανάκρισης ή ελέγχου. Το παιδί χρειάζεται να νιώσει ότι μπορεί να μιλήσει για αυτό που το δυσκολεύει, χωρίς να φοβάται ότι θα απογοητεύσει ή θα προκαλέσει άγχος στους γονείς. Όταν το παιδί βλέπει ότι ο ενήλικας μπορεί να ακούσει και το δύσκολο – όπως το «δεν θέλω να πάω», το «ντρέπομαι», το «φοβάμαι μην κάνω λάθος» – μαθαίνει ότι τα συναισθήματα δεν είναι επικίνδυνα, αξίζει να τα εμπιστεύεται και του επιτρέπεται να τα βιώνει και να τα εκφράζει.

Το σχολείο είναι μια σταδιακή μετάβαση προς την εξωστρέφεια, την κοινωνικοποίηση, την ανάληψη ρόλων πέρα από την οικογένεια. Για να χτιστεί μια υγιής σχέση με το σχολείο, χρειάζεται οι γονείς να υποστηρίζουν αυτή τη διαδικασία με σταθερότητα και κατανόηση. Μερικά από τα πρακτικά πράγματα που καλό θα ήταν να προσπαθήσουν να κάνουν είναι να ενθαρρύνουν αντί να πιέζουν, να εμπνέουν εμπιστοσύνη και όχι φόβο, αναγνωρίζοντας τον προσωπικό ρυθμό του κάθε παιδιού, χωρίς να τον ερμηνεύουν ως αδυναμία.

Όταν οι εντάσεις, οι φοβίες ή τα συναισθηματικά εμπόδια γύρω από το σχολείο φαίνεται να επιμένουν, η ψυχοθεραπεία παιδιών και εφήβων μπορεί να προσφέρει έναν ασφαλή χώρο έκφρασης και επεξεργασίας. Παράλληλα, η συμβουλευτική γονέων βοηθά τους ενήλικες να κατανοήσουν βαθύτερα τις ανάγκες του παιδιού και να ενισχύσουν τη δική τους ψυχική διαθεσιμότητα. 

Στην πραγματικότητα, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας δεν σημαίνει να αποφεύγονται οι δυσκολίες, αλλά να πλαισιώνονται με εμπιστοσύνη, φροντίδα και παρουσία. Κάθε παιδί χρειάζεται να ξέρει ότι μπορεί να εκφράσει φόβο, ντροπή, κόπωση ή δισταγμό – και να συνεχίσει να είναι αποδεκτό.

Έτσι λοιπόν, στην αρχή της σχολικής χρονιάς, το πιο ουσιαστικό μήνυμα που μπορεί να δώσει ένας γονέας δεν είναι το «πρέπει να τα πας καλά» ή «το σχολείο είναι υπέροχο», αλλά το «είμαι εδώ, ό,τι και αν γίνει». Και αυτό, για ένα παιδί που μαθαίνει να στέκεται στον κόσμο και να έρχεται σε επαφή με όλη την γκάμα των συναισθημάτων του, αποτελεί από μόνο του ένα σπουδαίο ξεκίνημα.

Πέμπτη, 11 Σεπτεμβρίου 2025