Πόση ψυχολογία χωράει σε ένα story;

Αν ανοίξει κανείς σήμερα το Instagram ή το TikTok, δύσκολα δεν θα πετύχει κάποιον να εξηγεί «τι είναι ο ναρκισσιστής», να δίνει οδηγίες «πώς να αναγνωρίσετε το gaslighting» ή να μιλάει για «τοξικές σχέσεις» με σιγουριά ειδικού – και ας είναι και… γυμνάστρια! Η γλώσσα της ψυχολογίας έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας και αυτό, σε έναν βαθμό, είναι θετικό, μιας και δείχνει ότι υπάρχει επιθυμία και θέληση να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους άλλους.

Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη πλευρά: όταν λέξεις όπως «τοξικός», «τραύμα», «οριακός» ή «χειριστικός» χρησιμοποιούνται χωρίς ουσιαστική κατανόηση του τι πραγματικά σημαίνουν, στην ουσία χάνουν τη σημασία τους. Ακόμη χειρότερα, με αυτόν τον τρόπο, συχνά αποκτούν και μια δύναμη που δεν τους αναλογεί, αφού ξαφνικά αφνικά κάθε δύσκολη σχέση βαπτίζεται αυτομάτως «τοξική», κάθε άνθρωπος που μας πληγώνει είναι «ναρκισσιστής», και κάθε πόνος που κουβαλάμε, αντί να μας κινητοποιήσει, γίνεται ταμπέλα ή «περιγραφή προφίλ».

Η ψυχολογία δεν είναι σούπερ μάρκετ διαγνώσεων, όπως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι που θυμώνουν «τοξικοί» ή κάθε σύντροφος που μας μπέρδεψε «χειριστικός». Και το πιο σημαντικό; – η ψυχολογική κατανόηση δεν έρχεται με τρίλεπτα βίντεο και «πιασάρικα» ποστάκια. Κοιτώντας ένα άλλο παράδειγμα, το να μιλάμε ανοιχτά για το τραύμα είναι απαραίτητο και χρήσιμο. Όμως, όσο περισσότερο το «φοράμε» σαν ταυτότητα, τόσο λιγότερο μας αφήνει να προχωρήσουμε. Στην πράξη, το τραύμα χρειάζεται επεξεργασία, χώρο, χρόνο και σχέση και η διαχείρισή του, σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να γίνει μόνο μέσω hashtags.

Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία δεν μας υπαγορεύει το ποιοι είμαστε: μας βοηθά να το ανακαλύψουμε, χωρίς να προσφέρει γρήγορες διαγνώσεις. Αυτό που κάνει είναι να δημιουργεί έναν χώρο μέσα στον οποίο μπορούμε να δούμε πώς λειτουργούμε, τι σημαίνουν οι εμπειρίες μας για εμάς και τι σχέση έχουμε με τον εαυτό μας.

Η κουλτούρα της αυτοβελτίωσης συχνά μας προτρέπει να γίνουμε «η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας», με έτοιμες και γρήγορες λύσεις που υπόσχονται πολλά. Στην πραγματικότητα, όμως, αν αυτή η «σούπερ» εκδοχή δεν νιώθει, δεν θυμώνει, δεν πονά – τότε κάτι πάει λάθος. Η αληθινή αλλαγή δεν έρχεται με την απόρριψη των δύσκολων συναισθημάτων, αλλά με την αποδοχή τους. Αυτό, ακριβώς, κάνει η ψυχοδυναμική θεραπεία: μας προσφέρει χώρο, χρόνο και παρουσία, όχι για να μας «διορθώσει», αλλά για να μπορέσουμε να σταθούμε με ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό μας…  Στην εποχή της βιασύνης και των εντυπώσεων, αυτό ίσως είναι το πιο γενναίο πράγμα που μπορεί κανείς να κάνει!

Παρασκευή, 13 Ιουνίου 2025